Chọn sai ngành - hành trình bắt đầu từ kết thúc
Chấp nhận việc sai như một phần tất yếu của cuộc sống, mang tâm thế cởi mở để đối mặt, tiếp bước trên hành trình của mình là điều tốt nhất bạn có thể làm cho mình ở thời điểm này.
Trong dịp tham gia khóa học XBlog của chị Mera Cao mình được kết nối cùng chị Thanh Ngà. Một người chị nhiệt tình, kiên trì và đầy cố gắng. Đây là bài viết collab đầu tiên mình cùng kết hợp với chị Ngà chủ đề “Chọn sai ngành - Hành trình bắt đầu từ kết thúc”.
Quan niệm về ‘chọn sai’ ngành học của bạn là Gì?
- Theo góc nhìn cũng như trải nghiệm cá nhân quan niệm của Ngà chọn sai ngành không chỉ là chọn một ngành không phù hợp với bản thân, mà còn là việc không nhìn thấy sự kết nối giữa ngành học và đam mê thực sự của mình.
Mình đồng ý với quan điểm này của chị Ngà. Khi nói về quan niệm chọn sai ngành cá nhân mình cho rằng: chọn sai ngành là khi ngành bạn chọn không thuộc ít nhất một trong hai thành phần “sở thích ,đam mê - thế mạnh của bản thân”.
Bạn có thể chọn ngành bạn không thích nhưng bạn lại được làm việc bằng thế mạnh. Hoặc bạn chọn ngành theo đam mê, khi làm nhiều bạn cũng sẽ phát triển rất nhanh. Nhưng sẽ khó làm tốt và trở nên xuất sắc nếu bạn không có cả hai thành phần trên.
Tóm lược: việc giúp bạn nhận ra mình có đang chọn sai ngành học là khi bạn không cảm thấy sự kết nối giữa ngành học với đam mê, hoặc không phát huy được thế mạnh của mình trong ngành học ấy.
Khi chọn nhầm ngành học, điều mà Bạn thực sự quan tâm là ‘sự sai’ hay ‘giải pháp sửa sai’?
- Cá nhân Ngà đều trải qua giai đoạn quan tâm “sự sai” rồi tới giai đoạn tìm “giải pháp sửa sai”. Khi mình nhận ra mình đang chọn học sai ngành mình đã tự hỏi mình những câu hỏi:
Nguyên nhân/ lý do khiến mình lựa chọn học ngành học hiện tại là gì?
Mình có thực sự hứng thú với các môn học của ngành này không?
Học ngành này sau khi ra trường sẽ làm được những công việc gì?
Mình có cảm thấy áp lực hay mất động lực khi học ngành này không?
Nếu bây giờ dừng việc học thì kế hoạch trong 1 năm tới mình sẽ làm gì? Có nguồn lực nào hỗ trợ để thay đổi qua ngành học khác không?
Cần hiểu rõ bản thân mình như thế nào, mình muốn điều gì và tình hình kinh tế. Nếu không hiểu bản thân cũng như tìm ra nguyên nhân thì có thể việc mình dừng học ngành hiện tại và chuyển qua ngành khác chưa chắc đã phù hợp với mình.
Mình cũng rất đồng ý với quan điểm này. Bên cạnh đó mình cũng muốn làm rõ hơn quan điểm làm thế nào để mình biết được mình “đang sai” để có thể “sửa sai”.
Theo mình, “sai” là khi bạn không tìm ra được nguyên nhân dẫn đến thất bại, bạn không biết ra bản thân bạn đang đi đúng hướng không? Cảm thấy mông lung và mất phương hướng, và chính điều này làm bạn băn khoăn trong tìm cách sửa sai.
Cách tốt nhất khi bạn có cảm giác này bạn nên tạm dừng lại, học hỏi, trau dồi thêm kiến thức, và xin ý kiến từ người có kinh nghiệm để bạn có thể tiếp tục.
Tóm lược: Khi chọn sai ngành học bạn cần nhận biết “sự sai” và sau đó tập trung vào việc “sửa sai”. Khi có tín hiệu mất phương hướng, sai liên tục không tìm được nguyên nhân, nghi ngờ chính bản thân. Bạn nên tham khảo ý kiến từ mentor, những người đi trước có kinh nghiệm, tự trau dồi thêm kiến thức để có quyết định tốt hơn cho lần sau.
Đâu là ‘thời điểm vàng’ để đưa ra quyết định chuyển ngành ?
- Với cá nhân mình, Ngà nhận thấy thời điểm vàng để các bạn đưa ra quyết định chuyển ngành hay vẫn tiếp tục học ngành đã chọn chính là giai đoạn năm nhất và năm hai đại học.
- Thời gian này là lúc bạn đang va chạm với 1-2 môn học chuyên ngành và cũng bắt đầu tìm hiểu bản thân, tìm kiếm câu trả lời cho những câu hỏi liên quan tới ngành đang học cũng như ngành bạn mong muốn.
- Thời gian học Đại học trung bình sẽ kéo dài 4 năm vậy nên nếu như bạn có được ‘big why’ đủ lớn cho việc chuyển ngành khi đang học năm nhất hoặc năm hai thì nên lên kế hoạch chuyển ngành sớm để không quá chậm trễ cho việc học tập và tìm kiếm công việc.
- Còn trường hợp bạn tìm thấy đam mê vào năm ba hay năm cuối thì theo quan điểm cá nhân mình nghĩ rằng vấn đề không dừng lại ở việc tìm ngành mà còn tìm công việc bạn muốn làm.
- Hãy tìm kiếm công việc part-time hay những job ngắn để lấy kinh nghiệm liên quan tới công việc bạn sẽ làm khi ra trường, xây dựng portfolio chuyên nghiệp tạo bước nền cho bạn thuận tiện hơn trong quá trình xin việc sau này.
- Và điều quan trọng nữa chính là bạn thật sự nghiêm túc với quyết định của mình, bạn cần có câu trả lời cho câu hỏi ‘Tại sao lại đưa ra lựa chọn đó ?’ và bạn kiên quyết, kiên trì đi tới cùng.
Mình thấy ở phần này chị Ngà đã đưa ra một góc nhìn rất cụ thể cho từng giai đoạn và tư duy làm thế nào để chọn được thời điểm vàng.
Dưới góc nhìn của mình thời điểm vàng là khi bạn có cho mình một “nhận thức vàng”. Khi bạn biết cách lắng nghe chính bản thân mình muốn gì, bạn có một cở sở đủ lớn để tin tưởng rằng quyết định chuyển ngành của bạn là đúng đắn.
Tóm lược: Khi bạn có sự chuẩn bị đầy đủ về kỹ năng, tư duy, và tầm nhìn về công việc mà bạn dự định, thì thời điểm bạn quyết định ấy theo mình chính là thời điểm vàng. Bởi lộ trình thành công của mỗi người là khác nhau. Vì vậy, chính sự chuẩn bị chu đáo trước đó là thời điểm vàng cho chính quyết định của bạn.
Nếu được chọn ra 3 lời khuyên tốt nhất bạn dành cho các bạn trẻ đang loay hoay sửa sai khi chọn sai ngành. Bạn sẽ khuyên điều gì?
- Điều đầu tiên chính là bạn phải hiểu rõ bản thân mình và mình thấy đây chính là nút thắt của vấn đề của việc bạn học sai ngành.
- Thứ hai, trau dồi vào bản thân từ việc tham gia vào những workshop, tìm kiếm công việc part-time hay những job ngắn để va chạm với 2 nghiệm (trải nghiệm và kinh nghiệm).
- Ngoài công việc part time, mình cũng tham gia vào những dự án phi lợi nhuận để trau dồi thêm những kỹ năng mềm cho bản thân đồng thời cũng được gặp gỡ và có các mối quan hệ chất lượng.
- Cuối cùng chính là sự linh hoạt và sẵn sàng thay đổi. Với người học sai ngành và ra trường đi làm trái ngành cá nhân mình thấy sự linh hoạt và sẵn sàng thay đổi là điều cần thiết mà ai cũng nên nuôi dưỡng từ bên trong.
- Khi bạn linh hoạt, nhạy bén bạn sẽ nhận ra đâu là cơ hội để mình phát triển có thể là phát triển bản thân, kỹ năng mềm, công việc,.. Và sẵn sàng lên kế hoạch để thay đổi hướng đi của mình. Đừng quá lo lắng về việc "chọn sai". Hãy xem đó là cơ hội để học hỏi và trưởng thành.
Mình rất thích lời khuyên từ chị Ngà muốn gửi gắm đến các bạn trẻ, bản thân mình khá ấn tượng với từ khóa “hiểu mình”. Khi quay về việc hiểu bản thân, biết bản thân mình thích gì, mình làm tốt điều gì sẽ giúp bạn có cơ sở vững chắc để chọn ngành học cho mình. Bên cạnh đó mình cũng có 3 điều muốn gửi gắm sau chia sẻ của chị Ngà đó là:
1. Học cách tận dụng lợi thế bất công: thay vì nhìn nhận việc chọn sai ngành như ‘một lầm lỡ’. Bạn có thể học cách tận dụng hết mức những gì mình đã có trong những năm đại học. Có thể là kiến thức, kỹ năng hoặc tư duy, mối quan hệ để bổ trợ cho ngành mới này.
Mình tin rằng việc bạn chọn sai sẽ trở thành đúng nếu bạn biết cách tận dụng những gì mình có giúp ích cho công việc hiện tại. Thay vì chờ đợi hãy chủ động biến những lỗi lầm thành cơ hội.
2. Tập trung xây dựng cho mình bộ kỹ năng cốt lõi: trong thời đại hiện nay, chúng mình cần học cách thích nghi với sự thay đổi nhanh chóng, nếu bạn rèn luyện những kỹ năng cốt lõi giúp bạn thích nghi được dù ở môi trường nào mình tin cũng sẽ giúp bạn bớt chông chênh khi gặp biến động.
Một trong những kỹ năng mình gợi ý cho bạn đó là kỹ năng tự học & tài liệu hóa - hệ thống hóa lại kiến thức đã học. Khi tự học bạn sẽ level up những kỹ năng khác về lâu dài bạn sẽ có một bộ kỹ năng và khi ngành học của bạn không như mong đợi bạn có thể dựa vào bộ kỹ năng này để bắt đầu một ngành mới.
3. Học cách chấp nhận với tâm thế cởi mở hơn: bạn có thể hình dung cuộc đời mỗi người như một bức tranh được tạo thành vô vàn những mảnh ghép. Sẽ có những mảnh ghép bạn yêu thích hoặc không, nhưng nếu không có những mảnh ghép khác biệt như vậy bạn sẽ không thể tạo nên một bức tranh hoàn chỉnh của cuộc đời mình.
Vì vậy chấp nhận việc sai như một phần tất yếu của cuộc sống, mang tâm thế cởi mở để đối mặt, tiếp bước trên hành trình của mình là điều tốt nhất bạn có thể làm cho mình ở thời điểm này.
Gửi gắm bạn
Khi đối mặt tại thời điểm chọn sai ngành ‘đi hay ở’ vẫn là một quyết định vô cùng khó khăn, nhưng mình mong rằng dẫu là quyết định nào, bạn sẽ dùng tâm thế tích cực để đối mặt với vấn đề.
Hãy trân trọng và tận dụng khoảng thời gian còn ngồi trên ghế nhà trường để chọn lọc cho mình bộ kỹ năng cần thiết, khi bạn có sự chuẩn bị chu đáo, một tư duy linh hoạt, mình tin khi đối mặt với vấn đề phía trước bạn sẽ bình tĩnh hơn, tự tin hơn và làm hết sức mình để vượt qua điều ấy.
Vì sao mình để 2 góc nhìn?
Khi collab với chị Ngà mình cũng có suy nghĩ nên thống nhất một góc nhìn để bài viết được suôn sẻ hơn. Nhưng dạo gần đây tư duy mình có chút sự thay đổi, mình tin rằng việc đưa ra nhiều góc nhìn không phải để bạn đọc khó lựa chọn nên nghe theo ai, mà đây là cơ sở để bạn tham chiếu và chọn những gì phù hợp nhất cho bạn.
Không phải mình hay chị Ngà mà bạn chính là người làm chủ quyết định điều này. Hãy mở rộng góc nhìn và chọn lọc thứ phù hợp với bạn nhất. Mình mong rằng góc nhìn đa chiều sẽ giúp bạn có cái nhìn cởi mở hơn với việc chọn sai ngành. Chọn sai ngành đối với mình sẽ không mang tính tích cực hay tiêu cực, mà tâm thế bạn xử lý bài toán cuộc sống đặt ra cho bạn như thế nào mới thực sự tạo nên kết quả.
Đọc thêm:
